Bình giảng đoạn thơ sau trong bài thơ Việt Bắc của nhà thơ Tố Hữu:
“Mình về với Bác đường xuôi
Thưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ Người
Nhớ ông Cụ mắt sáng ngời
Áo nâu túi vải đẹp tươi lạ thường!
Nhớ Người những sáng tinh sương
Ung dung yên ngựa trên đường suối reo
Nhớ chân Người bước lên đèo
Người đi rừng núi trông theo bóng Người…”
Bài văn mẫu Bình giảng đoạn thơ trong bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu
Không ít nhà thơ Việt Nam đã viết về Bác Hồ – vị lãnh tụ vĩ đại của cách mạng và của dân tộc, nhưng trong giọng thơ của nhà thơ Tố Hữu chứa đựng một sự thiết tha, tình cảm dạt dào. Tình cảm ấy thể hiện rõ nét qua đoạn thơ dưới đây trích trong bài thơ “Việt Bắc” đã thể hiện nỗi nhớ, lòng kính yêu, tình lưu luyến của đồng bào các dân tộc đối với Bác Hồ khi Người từ chiến khu Việt Bắc trở lại Thủ đô Hà Nội sau hơn ba ngàn ngày khói lửa:
Mình về với Bác đường xuôi
Thưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ Người
Nhớ ông Cụ mắt sáng ngời
Áo nâu túi vải đẹp tươi lạ thường!
Nhớ Người những sáng tinh sương
Ung dung yên ngựa trên đường suối reo
Nhớ chân Người bước lên đèo
Người đi rừng núi trông theo bóng Người…
Hai chữ “Thưa giùm” là cách nói đậm đà của dân gian. Vì xa cách nên phải “thưa giùm”, gửi lời yêu thương, kính nhớ “Không nguôi nhớ Người”. Nhớ không nguôi là nhớ da diết, nhớ day dứt triền miên. Kể từ ngày Người ở nước ngoài trở về Pắc Pó, Cao Bằng đến ngày Thủ đô hoàn toàn giải phóng, Bác đã sống và hoạt động giữa núi rừng Việt Bắc “Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng”. Bác về lại Thủ đô, nên đồng bào Việt Bắc mới có nỗi nhớ ấy:
“ Mình về với Bác đường xuôi
Thưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ Người”
Chữ “nhớ” là cảm xúc chủ đạo, thấm sâu trong lòng người, lan tỏa trong không gian và thời gian, nó in đậm trong từng vần thơ của Tố Hữu.
Người đã về xuôi nhưng “ta” vẫn nhớ không nguôi. Nhớ cặp mắt sáng ngời của Bác, nhớ màu áo nâu dân dã Người vẫn mặc, nhớ chiếc túi vải Người vẫn mang bên mình:
“Nhớ Ông Cụ mắt sáng ngời
Áo nâu túi vải đẹp tươi lạ thường”
Các hoán dụ nghệ thuật tượng trưng cho sự thông minh, tài trí, đời sống giản dị của Bác Hồ kính yêu. Các chữ: sáng ngời, đẹp tươi lạ thường đã gợi lên cái thần thái và cốt cách lão thực của Ông Cụ, một con người xuất chúng đã kết tinh những tinh hoa văn hóa cổ kim tây đông.
Và đôi mắt Bác Hồ, đôi mắt ấm áp tình yêu thương, đôi mắt lạc quan yêu đời, đôi mắt của niềm tin, niềm tự hào – “mắt sáng ngời”
Bốn câu thơ tiếp theo thể hiện một nét đẹp, một phẩm chất cao quý của Bác Hồ, đó là phong thái ung dung tự tại của một chiến sĩ cách mạng vĩ đại, mang cốt cách nhà hiền triết phương Đông:
Nhớ Người những sáng tinh sương
Ung dung yên ngựa trên đường suối reo
Nhớ chân Người bước lên đèo
Người đi rừng núi trông theo bóng Người
Bức chân dung ông cụ được vẽ bằng những nét vẽ động và sự phối sắc thần tình. Lãnh tụ xuất hiện trên yên ngựa, trên đường suốt reo với phong thái ung dung, với tư thế đĩnh đạc “bước lên đèo”. Cái nền của bức tranh thật đẹp. Có màu trắng của tinh sương, màu lóng lánh trong xanh của “suối reo”, có màu đỏ của con “Đèo”. Và có màu xanh của núi rừng Tây Bắc. Điệp ngữ “nhớ” là tâm trạng nghệ thuật đồng hiện trong một không gian nghệ thuật đầy màu sắc và âm thanh. Núi rừng được nhân hóa nói lên thật cảm động tình lưu luyến của đồng bào Việt Bắc đối với Bác Hồ kính yêu: “Người đi rừng núi trông theo bóng Người”
Đoạn thơ trên là một tuyệt tác về lãnh tụ Hồ Chí Minh. Tài trí thông minh, giản dị, ung dung, tự tại là cái thần của bức tranh vẽ Ông Cụ. Điệp từ “nhớ” được kết hợp với các từ ngữ biểu cảm khác nhau đã diễn tả một cách chân thật cảm động mối quan hệ thân thiết tốt đẹp giữa lãnh tụ với nhân dân, giữa Bác Hồ với đồng bào Việt Bắc. Ngòi bút Tố Hữu rất giàu có khi miêu tả về Bác Hồ, một cách nói vừa thành kính, vừa trang trọng, vừa dân dã, bình dị.
Tình cảm là suối nguồn vô tận của thi ca. Tình cảm tạo nên hồn thơ, hương vị thơ. Tố Hữu đã viết những vần thơ dung dị, đậm đà ca ngợi những phẩm chất cao quý của lãnh tụ thiên tài của dân tộc, với tất cả niềm kính yêu và lòng tự hào sâu sắc. Hình ảnh Bác Hồ càng trở nên thiết tha yêu thương đối với mỗi con người Việt Nam. Đoạn thơ biểu hiện cao độ vẻ đẹp nghệ thuật và tính dân tộc trong thơ Tố Hữu.
