Đề bài: Về hình tượng Tnú trong truyện ngắn Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành, có ý kiến cho rằng: Tnú điển hình cho tính cách con người Tây Nguyên. Ý kiến khác thì nhấn mạnh: Tnú điển hình cho con đường đấu tranh cách mạng của người dân làng Xô Man. Từ cảm nhận của mình về hình tượng này, anh/chị hãy bình luận những ý kiến trên và nêu ý kiến đánh giá về hình tượng Tnú.
Dàn bài: Cảm nhận về hình tượng TNú bình luận ý kiến về Tnú và đánh giá về hình tượng Tnú
I. Mở bài:
Nền văn học Việt Nam 1945 – 1975 là một nền văn học sử thi. Cảm hứng anh hùng ca (sử thi) xuất hiện trong hầu hết các sáng tác văn xuôi thuộc giai đoạn này. Thấm nhuần tư tưởng: Nơi nào không cầm súng, nơi đó không phải là Tổ quốc. Định nghĩa Việt Nam là phải cầm vũ khí diệt thù (Chế Lan Viên), nhà văn Nguyễn Trung Thành đã sáng tác Rừng xà nu được coi như hịch tướng sĩ văn của thời đại chống Mỹ. Tác phẩm là truyền thống hào hùng, là lòng dũng cảm của những người dân Tây Nguyên sẵn sàng cầm vũ khí vùng lên đánh đuổi quân thù mà đại diện là hình tượng người anh hùng Tnú. Nhân vật Tnú không chỉ điển hình cho tính cách con người Tây Nguyên mà còn điển hình cho con đường đấu tranh cách mạng của người dân làng Xô Man.
II. Thân bài
1. Giới thiệu tác giả tác phẩm Nguyễn Trung Thành là nhà văn gắn bó với Tây Nguyên suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Ông được coi là nhà văn của Tây Nguyên ở hai nghĩa: Người viết hay nhất về Tây Nguyên và những sáng tác về Tây Nguyên của ông là những tác phẩm thành công nhất. Chín năm trước khi Rừng xà nu ra đời, Nguyễn Trung Thành đã viết Đất nước đứng lên. Viết về hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, tác phẩm của ông đã đề cập tới những vấn đề có tính trọng đại đối với cả dân tộc, xây dựng những tính cách anh hùng tiêu biểu cho nhân dân.
Tác phẩm ra đời năm 1965 ở khu căn cứ của quân giải phóng ở miền Trung Trung Bộ. Đây là thời điểm diễn ra cuộc đổ quân đầu tiên của đế quốc Mỹ, ngày bắt đầu cuộc chiến tranh Cục bộ ở miền Nam. Rừng xà nu được viết trong những ngày sôi sục, nghiêm trang, nghiêm trọng, lo lắng, quyết liệt, hào hứng, hào hùng: dân tộc ta bước vào cuộc chạm trán mất còn trực tiếp với đế quốc Mỹ (Nguyên Ngọc). Nhà văn đã từng kể về việc viết truyện ngắn này bắt đầu như thế nào? Quả thực bắt đầu tôi chưa hề có câu chuyện, cốt truyện nào cả. Bắt đầu đến với ngòi bút gần như không hề tính trước là một khu rừng xà nu, rừng cây xà nu. Những nhân vật trong tác phẩm đều có nguyên mẫu ngoài đời nhưng khi đi vào tác phẩm đã mang ý nghĩa khái quát, kể cả những cây xà nu, những cánh rừng xa nu đều là hiện thân của một đất nước anh hùng.
2. Giải thích
Bàn luận về nhân vật điển hình trong văn học, nhà phê bình văn học Nga đã viết: Tính điển hình là một trong những dấu hiệu nổi bật của tính mới mẻ trong sáng tạo. Nếu có thể thì cũng nói được rằng: tính điển hình là huy chương của nhà văn. Điển hình là người lạ đã quen biết. Văn học nghệ thuật luôn hướng người đọc về khát vọng ngàn đời của nhân loại, đó là niềm trăn trở về tự do, hạnh phúc và nhân phẩm con người. Nhà văn thể hiện tất cả điều đó thông qua hình tượng. Vì thế hình tượng phải luôn có tính khái quát, khái quát đến mức có thể làm ta liên tưởng đến cái tương tự ở ngoài đời. Tnú điển hình cho tính cách con người Tây Nguyên nghĩa là tính cách, phẩm chất của Tnú có nhiều điểm tương đồng, khái quát hoặc được kết tinh từ tính cách, phẩm chất của con người Tây Nguyên. Và khi nhắc đến con người Tây Nguyên, người ta sẽ nghĩ ngay đến những người mang tính cách dũng cảm, mạnh mẽ và kiên cường trong đấu tranh và giàu tình cảm gắn bó với cộng đồng trong đời sống.
Điển hình trong văn học thể hiện chủ yếu ở hai khía cạnh: nhân vật điển hình và hoàn cảnh điển hình. Nhân vật điển hình là sản phẩm nhào nặn từ hoàn cảnh cụ thể điển hình, cho nên nó rất sống động và gần gũi. Cũng có thể có những nhân vật đi lên từ hiện thực qua trí tưởng tượng của nhà văn. Cũng có những nhân vật thăng hoa từ nguyên mẫu có thực trong đời sống cụ thể, môi trường cụ thể. Nhưng dù đi lên từ đâu thì nhân vật điển hình cũng có nghĩa tiêu biểu cho cuộc sống đó, môi trường đó. Hay nói đúng hơn là hoàn cảnh điển hình tạo ra nhân vật điển hình. Xuất phát từ cuộc sống chinh phục thiên nhiên, chiến đấu với các thế lực thù địch bên ngoài xâm phạm đến cộng đồng, đòi hỏi người đứng đầu là những con người dũng mãnh, tài trí. Họ là những người đại diện cho cộng đồng, kết tinh sức mạnh của cả cộng đồng. Sức mạnh ấy làm nên chiến thắng vẻ vang của chàng Đăm Săn, Xinh Nhã trong sử thi Tây Nguyên. Xuất phát từ công cuộc đấu tranh cách mạng chống lại Mỹ Ngụy của dân làng Tây Nguyên, Tnú mang nỗi đau trước tội ác của kẻ thù giống như nỗi đau mà kẻ thù mang lại cho dân làng, Tnú mang sức mạnh quật khởi như sức mạnh chiến thắng kẻ thù của đồng bào Tây Nguyên. Có thể nói cuộc đời Tnú có điểm tương đồng với con đường đấu tranh cách mạng của con người làng Xô Man, đi từ khó khăn gian khổ đến thắng lợi, từ đau thương đến anh dũng.
3. Phân tích, chứng minh
3.1. Tnú điển hình cho tính cách con người Tây Nguyên Trong tác phẩm Rừng xà nu, Nguyễn Trung Thành đã xây dựng được một tập thể nhân vật anh hùng. Những nhân vật có đời tư nhưng không được quan sát từ cái nhìn đời tư vì tác giả xuất phát từ vấn đề cộng đồng mà phản ánh đời tư. Họ đại diện cho các thế hệ khác nhau của cộng đồng. Cụ Mết đại diện thế hệ cách mạng từ thời chống thực dân Pháp, đồng thời cũng là người truyền lại cho thế hệ sau truyền thống lịch sử của làng, của cộng đồng; anh Quyết người của đảng, người đi đầu trong phong trào đồng khởi; Tnú, Mai tiêu biểu cho một thế hệ thanh niên giác ngộ lý tưởng của Đảng; Dít, Heng là hình ảnh các thế hệ cách mạng lớn lên nhanh chóng tiếp nối thế hệ cha anh. Tính cách số phận và con đường đi của các nhân vật này đều mang ý nghĩa đại diện cho cộng đồng, cho nhân dân, số phận mỗi cá nhân thống nhất với cộng đồng. Ông già, bà già thì biết rồi. Thanh niên có đứa biết có đứa chưa biết rõ. Còn lũ con nít thì chưa biết (…) đêm nay tau sẽ kể chuyện nó cho cả làng nghe… Cụ Mết thường bắt đầu những lần kể về Tnú bằng những lời như thế. Tnú đã thành một anh hùng, một huyền thoại của buôn làng, con người Tnú đã hoà đồng với núi non Tây Nguyên.
Cuộc đời Tnú như một cây xà nu đã trưởng thành giữa đại ngàn: đạn đại bác không giết nổi chúng, những vết thương của chúng chóng lành như trên một thân thể cường tráng. Thuở nhỏ gan góc, táo bạo; Tnú sớm mồ côi cha mẹ, lớn lên bằng tình yêu thương, bao bọc của buôn làng dưới những tán xà nu. Cũng như bao con người khác của núi rừng Tây nguyên, ngay từ nhỏ Tnú đã có phẩm chất của một chiến sĩ dũng cảm. Tnú được sống gần anh Quyết – một cán bộ cách mạng đó là điều kiện có ý nghĩa định hướng cho cuộc đời cách mạng của Tnú. Chính điều đó đã khiến Tnú có ý thức rèn luyện, phấn đấu để đạt được lí tưởng, ước mơ của mình là thay anh Quyết làm cán bộ lãnh đạo phong trào cách mạng ở địa phương. Ở chàng trai của núi rừng Tây Nguyên này còn hội tụ những phẩm chất để trở thành người anh hùng trong thời đại cách mạng. Đúng như lời cụ Mết từng nói: Đời nó khổ nhưng bụng nó sạch như nước suối làng ta. Khi giặc khủng bố gắt gao, cán bộ Quyết phải dạt vào rừng. Bà Nhan, anh Xút đi tiếp tế bị giết thế nhưng Tnú và Mai vẫn hăng hái vào rừng tiếp tế, làm liên lạc cho anh Quyết. Học chữ thua Mai thì Tnú bỏ ra suối và tự trừng phạt mình bằng cách cầm một hòn đá đập vào đầu, chảy máu ròng ròng.
Đằng sau hành động trẻ con bồng bột ấy là một cá tính quyết liệt, mạnh mẽ rất đặc trưng của người Tây Nguyên. Học chữ thì Tnú hay quên nhưng đi đường thì đầu sáng lạ lùng. Chú bé Tnú dũng cảm và mưu trí là người liên lạc đắc lực cho anh Quyết. Khi đi rừng, Tnú không bao giờ đi đường mòn… khi đi qua suối nó chọn chỗ nước chảy xiết vì qua chỗ nước êm thằng Mỹ Diệm hay phục, qua chỗ nước mạnh nó không ngờ. Đi liên lạc bị giặc bắt, anh kịp nuốt bức thư để phi tang. Mỗi lần bọn giặc hỏi… cứ như vậy máu trên lưng Tnú thấm đẫm, đặc quện như nhựa xà nu. Từ nhân vật Tnú, chúng ta cảm nhận được một tấm lòng trung thành, tận tụy với cách mạng rất cảm động ở chú bé Tây Nguyên, phải chăng đó cũng là tấm lòng của người Tây Nguyên dành cho Cách mạng. Tnú mang theo lòng trung thành tuyệt đối với cách mạng. Trái tim vời vợi yêu thương và tinh thần kiêu dũng ấy lại được soi đường bởi ngọn đuốc của Đảng. Cũng như đồng bào mình, Tnú yêu và tin vào cách mạng, vào Đảng bằng một niềm tin son sắt.
Thuở nhỏ, nghe lời anh Quyết, người của Đảng, cậu bé Tnú ấy từng quyết tâm học chữ để làm cách mạng, cậu đi tiếp tế cho cán bộ, cùng dân làng nuôi dưỡng cán bộ. Lớn lên một chút trở thành một liên lạc viên lanh lợi thông minh. Con người đó hết sức trung thành với cách mạng: bị giặc bắt, tra hỏi: cộng sản đâu? Tnú chỉ vào bụng mình: ở đây này. Chàng dũng sĩ Tây Nguyên ấy đã đi đúng đường. Niềm tin sắt son vào Đảng, vào cách mạng đã dẫn dắt Tnú từng bước trưởng thành để rồi một ngày kia anh thực sự hòa mình vào dòng thác cách mạng, trở thành bộ đội chủ lực của lực lượng giải phóng quân miền Nam. Tnú là con người tình nghĩa với buôn làng. Anh lớn lên trong sự cưu mang đùm bọc của buôn làng, anh gắn bó với mảnh đất quê hương, yêu tha thiết những cánh rừng xà nu. Xa quê hương anh không thể không nhớ buôn làng, nhớ tiếng chày giã gạo, nhớ máng nước đầu làng. Mặc dù đã tắm ở suối rồi nhưng khi cụ Mết dẫn ra máng nước đầu làng, Tnú vẫn xúc động để cho vòi nước của làng giội lên khắp người như ngày trước. Anh vẫn muốn tận hưởng niềm hạnh phúc thật riêng mà chỉ ở quê hương mới có được. Xa quê, anh luôn có gắng phấn đấu để xứng đáng với người dân Strá, anh trở thành tấm gương sáng để cụ Mết giáo dục con cháu.
3.2. Tnú điển hình cho con đường đấu tranh cách mạng của người dân làng Xô Man Lớn lên, Tnú có ý chí nghị lực phi thường vượt qua đau thương. Khi lớn lên, chính Cách mạng đã hun đúc ý chí và nghị lực phi thường cho Tnú. Để từ đó Tnú trở thành người anh hùng của buôn làng. Cuộc đời của Tnú được cụ Mết kể giữa nhà ưng, quanh đống lửa lớn. Đó là câu chuyện của một đời người được kể trong một đêm. Cái đêm dài như cả một cuộc đời. Câu chuyện của Tnú được kể bên bếp lửa nhà rông như chuyện của những chàng Đăm Săn, Xinh nhã kiêu hãnh, can trường trong các khúc trường ca Tây Nguyên. Tham gia lực lượng vũ trang, nhớ nhà, nhớ quê hương nhưng khi được phép của cấp trên mới về thăm. Băng rừng lội suối vất vả nhưng chỉ ở nhà một đêm theo đúng quy định.
Trong một lần đi liên lạc, Tnú bị giặc bắt, bị tra tấn, giam giữ trong tù ngục. Tnú ở tù ba năm sau đó anh vượt ngục để trở về với cội nguồn của đời mình, trở thành một chàng trai rắn chắc và đẹp đẽ như chàng dũng sĩ trong truyền thuyết, như cây xà nu cường tráng nhất của đại ngàn. Tnú thay anh Quyết gây dựng ngọn lửa cách mạng ở quê hương. Chàng trai anh hùng ấy đã có mối tình lãng mạn với Mai – cô gái xinh đẹp, dịu dàng. Tình yêu và hạnh phúc giữa Tnú và Mai bình dị, tự nhiên như chính cuộc sống vốn có của họ. Rồi họ có một gia đình với một cậu con trai. Tưởng như cuộc đời đã mỉm cười với Tnú, hạnh phúc đã ở trong tầm tay. Nhưng cơn ác mộng mang bóng hình thằng Dục đã cướp đi của Tnú tất cả. Chúng bắt vợ con anh để buộc anh phải lộ diện. Cả Mai và con phải chết dưới gậy sắt kẻ thù. Anh là người chồng, người cha đầy trách nhiệm.
Tình yêu và hạnh phúc giữa Tnú và Mai bình dị, tự nhiên như chính cuộc sống vốn có của họ. Chứng kiến cảnh giặc tra tấn… lúc đó súng đạn của bọn giặc, sự sống chết của bản thân không thể cản nổi bước chân của tình yêu thương và trách nhiệm. Tnú đã lao vào bọn giặc nhưng cũng không cứu được vợ con. Tnú không cứu được mẹ con Mai, cụ Mết nhiều lần nhắc lại câu nói đó như một điệp khúc đau thương, nhắc nhở người hôm nay phải nhớ mãi nỗi đau thương của quá khứ. Tnú bị kẻ thù bắt và đốt 10 đầu ngón tay bằng nhựa xà nu: Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không có gì đượm bằng nhựa xà nu. Lửa bắt rất nhanh. Mười ngón tay đã thành mười ngọn đuốc. Nguyễn Trung Thành đã viết một câu văn giàu ý nghĩa: Mười ngón tay đã trở thành mười ngọn đuốc. Ngọn đuốc của nỗi đau, ngọn đuốc của trái tim sôi sục căm hờn, ngọn đuốc của ý chí kiên cường và lòng quả cảm vô song. Trong một đêm, Tnú đã phải chịu sự tra tấn kinh hoàng về tinh thần và nỗi đày đọa về thể xác. Đó là bi kịch thương đau nhất mà một con người có thể phải trải qua. Khi bị địch bắt trói chuẩn bị tra tấn, anh vẫn nghĩ cho cách mạng.
Kẻ thù đốt mười đầu ngón tay, ngọn lửa như thiêu đốt ruột gan nhưng Tnú quyết không kêu nửa lời, anh luôn tâm niệm lời anh Quyết dạy người cộng sản… lòng trung thành của Tnú giống như lòng trung thành của cụ Mết Đảng còn, núi nước này còn. Tnú có thừa lòng dũng cảm, tình yêu thương và sức mạnh thể chất nhưng anh không bảo vệ được hạnh phúc của mình vì chỉ có hai bàn tay trắng. Nhưng có một sự cộng hưởng tuyệt vời trong Tnú: con người Tây Nguyên gan góc, kiên cường như cây xà nu bất diệt và con người cộng sản kiên trung như thép. Sự hội tụ đó không chỉ làm nên sức mạnh không gì quật ngã được mà còn có khả năng thức tỉnh và dẫn đường. Tiếng thét căm hờn, phẫn uất bật lên từ lồng ngực Tnú đã làm thức dậy sức mạnh quật khởi của đồng bào.
Khi chúng ta cầm giáo đứng lên chống lại súng đạn của kẻ thù thì mọi thứ sẽ thay đổi. Khi đó, lửa xà nu sẽ tắt trên tay Tnú. Lửa xà nu chỉ còn soi xác giặc chết ngổn ngang. Nhựa xà nu cháy lên, để hoà cùng tiếng chiêng làm thành cảnh tượng hùng tráng của núi rừng trong đêm khởi nghĩa. Khi đó đôi bàn tay với những ngón chỉ còn hai đốt cũng trở thành bàn tay hồi sinh. Ở một góc độ nào đó, hình ảnh của Tnú với mười ngọn đuốc trên mười đầu ngón tay cùng tiếng thét dữ dội khiến chúng ta liên tưởng đến vầng ngực bị xé toang và trái tim cháy sáng như vầng thái dương của chàng Đankô (Trái tim Đankô – Macxim Gorki) từng dẫn đoàn người vượt qua khu rừng tăm tối đến thảo nguyên bao la, chói lòa ánh nắng.
Cuộc đời Tnú đã trở thành ngọn đuốc sáng hội tụ cùng muôn ngọn đuốc khác thắp sáng cả buôn làng Xô Man, thắp sáng cả núi rừng Tây Nguyên đưa họ từ chết chóc, hủy diệt đến một trang đời mới, tự do và no ấm. Lòng căm thù của Tnú mang đậm chất Tây Nguyên. Tnú mang trong mình ba mối thù: mối thù bản thân; mối thù gia đình và mối thù của quê hương (cánh rừng bị tàn phá, con người bị sát hại). Đôi bàn tay mà mỗi ngón chỉ còn hai đốt, chứng tích cho tội ác của kẻ thù đã giết chết ba thằng Dục, trả được món nợ máu, thù nhà của gia đình và quê hương. Đó là con đường tất yếu để tránh khỏi sự diệt vong của một bản làng, một dân tộc. Đó cũng là chân lí của cách mạng, dù nó vô cùng nghiệt ngã: phải dùng bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực phản cách mạng, vũ trang chiến đấu là con đường tất yếu tự giải phóng của nhân dân.
III. Kết luận
Tnú đã kế tục vẻ vang truyền thống đấu tranh anh hùng bất khuất chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. Cuộc đời và phẩm cách của anh đã trở thành một bản trường ca bi tráng cất lên giữa vòi vọi núi Ngọc Linh và cuộn xoáy thách ghềnh của dòng Đắc Năng, để lại dư âm hào hùng giữa đại ngàn Tây Nguyên. Bên bếp lửa nhà rông, thay vì kể về những anh hùng thuở nguyên khai như Đăm Săn, Xinh Nhã người ta lại say sưa với cuộc đời và chiến công của một anh hùng dũng sĩ bằng xương bằng thịt là Tnú. Thông qua nhân vật này, nhà văn đã bộc lộ lòng yêu quý và ngưỡng vọng vô cùng về những người con ưu tú của mảnh đất Tây Nguyên thấm máu và nước mắt. Đó cũng chính là tình yêu và sự ngưỡng vọng của chúng ta về một thế hệ cha anh từ máu lửa mà vùng lên anh dũng quật cường như nhà thơ Nguyễn Đình Thi từng ngợi ca: Nước Việt Nam từ trong máu lửa Rũ bùn đứng dậy sáng lòa (Đất nước – Nguyễn Đình Thi)
Với Dàn bài chi tiết “Cảm nhận, bình luận ý kiến và đánh giá hình tượng về Tnú trong truyện “Rừng Xà Nu”, Chúc các em có thể tham khảo và làm tốt hơn.
